Okres żywienia pokarmami płynnymi jest jednym z ważniejszych etapów w całym cyklu odchowu cieląt. Cielę od pierwszego do czwartego dnia życia powinno być odpajane siarą, od czwartego dnia życia do zakończenia procesu odsadzenia (stopniowe przyzwyczajania cielęcia do dorosłej diety oraz wycofania z niej mleka) - mlekiem, a następnie preparatem mlekozastępczym (system tradycyjny). W przypadku systemu skróconego mleko jak najszybciej zastępuje się preparatem mlekozastępczym aby równie szybko przejść na stosowanie ograniczonych dawek pasz płynnych. 

Żywienie cieląt w stadach krów mlecznych dzieli się na trzy etapy, które wynikają z etapów rozwoju przewodu pokarmowego i wpływają na rodzaj pobieranego pokarmu: 

• I etap – karmienie paszą płynną, kiedy cielęta nie mają jeszcze w pełni rozwiniętego żwacza, a aktywność enzymatyczna przewodu pokarmowego jest ograniczona (pojenie siarą, a następnie mlekiem i preparatami mlekozastępczymi),
• II etap, tzw. przejściowy, w którym cielę pobiera zarówno paszę płynną jak również pasze stałe, głównie treściwe,
• III etap to okres przeżuwania, w którym zapotrzebowanie na składniki odżywcze zwierzę pokrywa wyłącznie w poparciu o pasze stałe – treściwe i objętościowe.

Pojenie siarą - gwarancja zdrowia, odporności i prawidłowego rozwoju

Ponieważ wraz z każdą godziną od porodu zmniejsza się w siarze stężenie przeciwciał, a te które się w niej znajdują gorzej wchłaniają się w jelitach, należy zadbać o to, żeby cielę odstawić od matki dopiero po 2-4 godzinach po urodzeniu, a siarę podać cielęciu jak najszybciej, najlepiej w pierwszych 30 minutach. Pierwsza dawka powinna wynosić minimum 4-5 % masy ciała cielęcia (2-2.5 kg), ale zgodnie ze współczesną tendencją warto podawać więcej (3-4 kg). Dawka dobowa powinna wynosić 10-12 % masy ciała.

Prawidłowe odpajanie siarą ma dla cielęcia wymierne korzyści. Są to:

• zdobycie odporności biernej,
• pobór białka, energii, witamin (A, E, D) i składników mineralnych z najlepszego możliwego źródła,
• pobór aktywnych biologicznie składników odpowiedzialnych za wzrost i rozwój organizmu, skutkujący większymi przyrostami ciała w okresie odchowu (immunoglobuliny, lizozym, laktoferyna, laktoperoksydaza).

Równie ważne są korzyści jakie osiąga hodowca. Są to:

• mniejsze brakowanie krów (planowe usuwanie ze stada osobników niepożądanych z punktu widzenia celów hodowlanych człowieka; zdrowotne – dotyczy osobników chorych lub kalekich, produkcyjne – dotyczy osobników mało wydajnych, starych, z wadami pokroju lub po błędach w czasie seksowania),
• większa wydajność mleczna dorosłych krów.

Jeśli do odpajania siarą używamy wiadra, powinno to być wiadro ze smoczkiem, zawieszone na wysokości ok. 60 cm od posadzki, co zmusza cielę do picia z uniesioną głową, tak jak przy naturalnym ssaniu krowy i zapobiega powstawaniu biegunek. Ponadto cielęta pobierają wtedy siarę małymi porcjami, miesza się ona ze śliną i przedostaje rynienką przełykową bezpośrednio do trawieńca.

W pogotowiu zawsze też warto mieć sondę, której używa się, kiedy cielę nie wykazuje odruchu ssania. Przyda się ona też później, gdy zwierzę będzie zagrożone odwodnieniem albo z jakichkolwiek powodów nie będzie w stanie pobierać płynów.

Odpajanie cieląt preparatem mlekozastępczym

Kiedy cielęta zaczynają być żywione preparatem mlekozastępczym, w większych gospodarstwach wykorzystuje się korytka lub okrągłe pojemniki wyposażone w większą liczbę smoczków, z których cała grupa cieląt pobiera pójło w jednym czasie. Trzeba jednak pamiętać, że poszczególne cielęta pobierają pójło za pomocą smoczka w różnym tempie, co może skutkować tym, że jedne wypiją za dużo, inne zaś będą głodne. W takiej sytuacji rozwiązaniem jest elektroniczna stacja odpajania wyposażona w komputer, który po rozpoznaniu cielęcia (identyfikacja za pomocą transpondera lub kolczyka) w sposób automatyczny odmierza zaprogramowaną ilość preparatu, miesza, podgrzewa i podaje zwierzęciu, po czym myje i dezynfekuje smoczek, z którego będą korzystały kolejne. Takie wielostanowiskowe stacje pozwalają na sprawne odpajanie cieląt w różnym wieku i z odmiennym zapotrzebowaniem na pokarm płynny. 

Zastosowany w gospodarstwie system odpajania cieląt zależy przede wszystkim od ich liczby oraz od liczby osób obsługujących cielętnik. 

Czym charakteryzuje się dobry preparat mlekozastępczy?

• zapewnia cielętom niezbędne składniki pokarmowe,
• jego skład gwarantuje duże przyrosty masy ciała oraz szybki rozwój przewodu pokarmowego.

Zaleca się stosowanie jednego preparatu podczas całego okresu odchowu oraz utrzymanie stałej koncentracji mleka. Kiedy temperatura powietrza spada poniżej 15 stopni, należy podawać większą ilość preparatu, wciąż zachowując jego koncentrację. 

Podsumowanie

Po urodzeniu przewód pokarmowy cieląt jest niedoskonały, umożliwia wykorzystywanie składników odżywczych występujących tylko w pokarmie mlecznym, następnie preparatem mlekozastępczym i wreszcie w paszach płynnych i stałych. W dzisiejszej praktyce hodowlanej stosuje się kilka systemów odchowu cieląt, które różnią się długością trwania, stosowanymi paszami i kosztami.